استان ایلام، با سالیان طولانی سرشار از داستان‌های ناشنیده و فرهنگ‌های باستانی، میزبان گنجینه‌هایی است که تاریخ را در خود زنده نگه داشته‌اند. از میان این آثار ارزشمند، تپه‌های گردرویش به عنوان نمادی از زندگی و تمدن انسان در دیار ایلام شناخته می‌شوند. این تپه‌ها، با قدمتی چند هزار ساله، در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و هر کدام قصه‌ای از گذار تمدن از دوره‌های بسیار قدیم تا قرون اولیه اسلامی را با خود دارند.

داستان تپه‌های گردرویش

تپه گردرویش ۱

واقع در شهرستان چرداول، تپه گردرویش ۱ با شماره ثبت ۸۴۸۳ از تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲، گواهی بر سکونتگاه‌های پی‌درپی انسان از هزاره اول پیش از میلاد تا دوره‌های بعد از اسلام است. لایه‌های فرهنگی موجود این تپه بیانگر ساختارهای اجتماعی و اقتصادی مردمان باستان و نحوه‌ی سازگاری آنان با شرایط محیطی آن دوران می‌باشد. این اثر باستانی نشان‌دهنده زندگی و تعامل انسان با طبیعت در قلب ایلام است.

تپه گردرویش ۲

این تپه در فاصله‌ای نزدیک از شهر سرابله و به ویژه در ناحیه روستای زنجیره سفلی واقع شده است. با شماره ثبت ۸۴۸۰ و ثبت در همان تاریخ، تپه گردرویش ۲ بازتابی از دوران انتقال فرهنگی از دوره ساسانی به قرون اولیه اسلامی است. آثار سطحی این تپه شامل سفال‌های منقوش، لایه‌های معماری بومی و بقایای حیات قدیمی، به پژوهشگران امکان می‌دهد تا داستان تحول جامعه و معماری بومی را از نزدیک دنبال کنند.

اهمیت باستان‌شناسی و فرهنگی تپه‌های گردرویش

مطالعه این تپه‌ها، دریچه‌ای برای آشنایی با روند تکامل تمدن‌های غرب ایران است. لایه‌های تاریخی موجود در تپه‌های گردرویش، پاسخگوی سؤالاتی درباره شیوه‌ی گذار از فرهنگ‌های باستانی به دوران اسلامی، نوع معیشت و ساختارهای معماری مردمان قدیم می‌باشند. این بناهای تاریخی علاوه بر ارزش پژوهشی، نقش مهمی در احیای هویت فرهنگی و توسعه گردشگری در منطقه ایفا می‌کنند.

تهدیدها و ضرورت حفاظت

متأسفانه تپه‌های باستانی، از جمله تپه‌های گردرویش، در معرض تهدیدهای متعددی قرار دارند؛ از حفاری‌های غیرمجاز و ساخت‌وسازهای بی‌رویه تا آسیب‌های ناشی از عوامل طبیعی. حفاظت از این میراث به همکاری نزدیک نهادهای محلی، پژوهشکده‌های باستان‌شناسی و مشارکت جامعه نیازمند است تا بتوان تاریخ این سرزمین را برای نسل‌های آینده محفوظ دانست.

سؤالات رایج درباره تپه‌های گردرویش

– تپه گردرویش ۱ در کدام منطقه قرار دارد و قدمتش چه دوره‌ای را در بر می‌گیرد؟
این تپه در شهرستان چرداول قرار دارد و قدمتش به هزاره اول پیش از میلاد بازمی‌گردد.
– تپه گردرویش ۲ چه ویژگی‌هایی دارد و کجا واقع شده است؟
این تپه در فاصله یک کیلومتری شمال شهر سرابله و ۱/۵ کیلومتری جنوب روستای زنجیره سفلی قرار گرفته و آثار آن از دوران تاریخی تا قرون اولیه اسلامی است.
– این آثار چه زمانی به فهرست آثار ملی ایران افزوده شده‌اند؟
هر دو تپه گردرویش در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ ثبت و به عنوان میراث ملی معرفی شده‌اند.
– اهمیت این تپه‌ها در مطالعات باستان‌شناسی چیست؟
لایه‌های تاریخی متعدد این آثار، اطلاعات ارزشمندی درباره تحول سکونت‌گاه‌ها، سبک زندگی و معیشت مردمان گذشته ارائه می‌دهد.

– چه تهدیدهایی مایه نگرانی برای این آثار به شمار می‌آیند؟

حفاری‌های غیرمجاز، ساخت و سازهای بی‌رویه و عوامل طبیعی از جمله تهدیداتی هستند که سلامت این تپه‌های باستانی را به خطر می‌اندازند.

تپه‌های گردرویش ایلام، با تاریخچه‌ای کهن و لایه‌های متعدد فرهنگی، نه تنها نشانگر گذار تمدن‌های باستانی به دوران اسلامی هستند، بلکه به عنوان منابع زنده‌ی پژوهش در هویت فرهنگی منطقه و تاریخ بشر محسوب می‌شوند. با آگاهی از ارزش این میراث‌ها و تلاش مستمر برای حفاظت از آن‌ها، می‌توانیم پل‌هایی میان گذشته و آینده بسازیم و گردشگری فرهنگی در ایلام را به شکوفایی برسانیم.