در میان انبوه درختان جنگلی منطقه پونل رضوانشهر، بنایی عجیب و شگفتانگیز قرار دارد که همچون پلی میان دو دوران تاریخی ایران است. اسپیمزگت (در زبان تالشی به معنای مسجد سفید) قدیمیترین مسجد گیلان و یکی از منحصربهفردترین بناهای تاریخی ایران است که ردپای آیین زرتشت و اسلام را همزمان در دل خود جای داده است.
اسپیمزگت کجاست؟ (مسیر دسترسی)
این بنای باستانی در نزدیکی روستای پونل و در شهرستان رضوانشهر استان گیلان واقع شده است. برای دسترسی به این معبد، باید از جاده رشت به آستارا حرکت کنید. اسپیمزگت در حاشیه رودخانه “دیناچال” قرار گرفته و دسترسی به آن از میان یک پارک جنگلی زیبا میسر است.
چرا اسپیمزگت اهمیت تاریخی دارد؟
اهمیت این بنا در معماری و کاربرد دوگانه آن نهفته است. محققان بر این باورند که این ساختمان در ابتدا یک آتشکده زرتشتی بزرگ بوده است که پس از ورود اسلام به ایران، بدون تخریب ساختار اصلی، به مسجد تبدیل شده است. این تغییر کاربری نمادی از صلح و پیوند میان ادیان در تاریخ گیلان است.
ویژگیهای معماری منحصربهفرد
اسپیمزگت با تمامی مساجد دوران اسلامی متفاوت است. برخی از ویژگیهای برجسته آن عبارتند از:
-
مصالح باستانی: در ساخت این بنا از آجرهای بزرگی به ابعاد ۶ در ۲۳ در ۲۳ سانتیمتر استفاده شده که مشابه معماری دوران ساسانی است.
-
ملات ساروج: استفاده از ملات ساروج بسیار مقاوم باعث شده این بنا پس از قرنها رطوبت شدید جنگلهای گیلان، همچنان پابرجا بماند.
-
کتیبههای کوفی: بر دیوارهای این معبد، کتیبههایی به خط کوفی ساده دیده میشود که آیاتی از قرآن (مانند سوره توبه) بر آن نقش بسته است.
-
طاقهای ضربی: سقف بنا دارای طاقهای جناقی و ضربی زیبایی است که نشاندهنده مهارت معماران ایران باستان است.
راز نام “مسجد سفید”
کلمه “اسپی” در زبان تالشی به معنای سفید و “مزگت” به معنای معبد یا مسجد است. علت این نامگذاری، استفاده از آهک در نمای داخلی و خارجی بنا بوده است که در گذشته باعث میشد ساختمان از دور به رنگ سفید درخشان دیده شود.
وضعیت فعلی و خطرات تهدیدکننده
متأسفانه با وجود ثبت ملی این اثر، بخشهای زیادی از اسپیمزگت بر اثر سیلابهای رودخانه دیناچال و رویش درختان در میان دیوارها تخریب شده است. سقف بنا که زمانی پوشیده از سفال بوده، اکنون از بین رفته و تنها دیوارهای جانبی و بخشی از رواقها باقی مانده است.
نکته برای گردشگران: اگر به دیدن این بنای باشکوه میروید، به یاد داشته باشید که هیچ نگهبان یا حصار دائمی در اطراف آن وجود ندارد؛ لذا حفظ حرمت و نظافت این اثر تاریخی بر عهده ماست.
چرا باید از اسپیمزگت دیدن کنیم؟
-
سفر در زمان: تجربه همزمان فضای یک آتشکده ساسانی و یک مسجد نخستین.
-
طبیعتگردی: مجاورت با رودخانه دیناچال و جنگلهای هیرکانی.
-
عکاسی تاریخی: معماری آجری و کتیبههای کهن، سوژهای عالی برای عکاسان است.
خلاصه مشخصات فنی
باتشکر
عضوت شما در خبرنامه تایید شد
